Nhiều năm qua, người dân tại Tổ dân phố 26 và 27 phường An Khê, quận Thanh Khê, TP. Đà Nẵng bức xúc vì tình trạng ô nhiễm môi trường tại điểm tập kết rác thải trên lô đất trống gần 3.000m2 gây ảnh hưởng đến mỹ quan đô thị và đời sống của bà con. Xuất phát từ thực trạng này, trong khuôn khổ Dự án “Đô thị giảm nhựa tại thành phố Đà Nẵng” do Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF – Việt Nam) tài trợ, Phòng TN&MT quận Thanh Khê đã phối hợp với WWF – Việt Nam đã cùng thực hiện tổng dọn vệ sinh môi trường, làm sạch mặt bằng khu đất trống này để UBND phường An Khê láng nền làm khu vui chơi, vườn dạo theo hình thức xã hội hóa; đồng thời xây dựng “Điểm tập kết xanh” nhằm hạn chế ô nhiễm môi trường tại khu vực này.
Trong quá trình thực hiện, Dự án đã hỗ trợ địa phương san gạt, tổng dọn vệ sinh môi trường, làm sạch mặt bằng khu đất trống này để UBND phường An Khê đầu tư kinh phí đồng thời vận động bà con đóng góp ngày công thực hiện việc láng nền làm khu vui chơi. Dự án cũng hỗ trợ xây dựng “Điểm tập kết xanh” bằng 4 vách tole kiên cố, vẽ tranh tuyên truyền trên các mặt vách, trồng cây xanh tạo cảnh quan và hỗ trợ lắp đặt camera để giám sát việc đổ rác không đúng nơi quy định tại khu vực này. Mô hình sau khi hoàn thành đang tạo ra tiếng vang lớn không chỉ trên địa bàn quận Thanh Khê, mà cả trên toàn địa bàn thành phố. Trong đó một trong những thành công đáng ghi nhận nhất của mô hình “điểm tập kết xanh” đó chính là việc tạo ra sự ủng hộ mạnh mẽ của cộng đồng người dân sinh sống trong khu vực.
TỪ Ý TƯỞNG CẢI TỔ ĐẾN VIỆC THAY ĐỔI VĂN HÓA CỦA NGƯỜI DÂN
Anh Lê Trung Minh Tân – Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường quận Thanh Khê cho biết, qua khảo sát của các kỹ sư, đề nghị của Ủy ban phường và xuất phát từ khuôn khổ Dự án Đô thị giảm nhựa của WWF tại thành phố Đà Nẵng, các bên đã phối hợp xây dựng phương án để xây dựng một điểm tập kết rác “xanh”. Sự khác biệt quan trọng để “lột xác” điểm nóng, đó là hiện thực hóa tổ hợp bao gồm phông che chắn rác kiên cố; cây xanh, hoa cảnh góp phần tạo mỹ quan khu vực và giúp giảm mùi hôi; vẽ tranh bích họa tuyên truyền; lắp camera giám sát việc thực hiện thu gom rác cũng như phạt nguội người vi phạm.
Anh Trần Ngọc Hiệp – Chuyên viên Phòng Tài nguyên và Môi trường quận Thanh Khê tâm sự, điểm tập kết rác “xanh” này là mô hình tiên phong ở Đà Nẵng, được những người thực hiện dự án rất tâm huyết. “Khó khăn nhất là thuyết phục người dân đồng thuận cho làm khu tập kết rác chính thức. Người ta ngần ngại ảnh hưởng đến cuộc sống cũng như cảnh quan chung của khu vực. Chúng tôi vất vả họp dân nhiều lần, kêu gọi quyên góp, nhiều phiên thuyết phục hụt lắm. Nhưng dần dần tác động, tuyên truyền cho người dân rồi hoàn thiện mô hình, thuyết minh ý tưởng, người dân cũng đã chấp thuận”.
Anh nói thêm, ý tưởng về việc làm một điểm tập kết rác kiên cố là để thuận tiện cho anh chị em công nhân Xí nghiệp Môi trường Thanh Khê tác nghiệp, có chỗ chờ để xe cuốn ép đến thu gom rác. Việc vẽ tranh bích họa tuyên truyền là để tạo thiện cảm, thay đổi cái nhìn của người dân. Mặc dù vậy, họ vẫn phải tính toán để sự kiên cố đó không gây bí, tạo thành “hầm metan” gây ảnh hưởng đến sức khỏe của công nhân vệ sinh và khó khăn trong thao tác. Thế nên ý tưởng trồng cây xanh phủ xung quanh và trên mái kiến trúc được áp dụng. Giàn cây leo vừa tạo cảnh quan xanh, kín đáo, ngay cả người dân ở trên cao nhìn xuống cũng thấy có thiện cảm, lại vừa tạo được độ thông thoáng cho khu tập kết.
Điểm tập kết rác “xanh” ở Đà Nẵng: Thổi hồn sự sống cho bãi đất trống ô nhiễm.
Ảnh: Báo Giáo dục & Thời đại
Bên cạnh đó, khu đất trống xưa um tùm cây cỏ mọc hoang, rác xà bần ngổn ngang… nay đã trở thành một sân chơi cho người dân. Khu tập kết rác cũng được xếp đặt sạch sẽ lịch sự, không gây cản trở tới việc người dân ra sân chơi sinh hoạt, thể dục thể thao. Đặc biệt, khi chuyên viên đề xuất ý tưởng táo bạo là lắp camera ở bãi rác, lãnh đạo quận Thanh Khê, phường An Khê và nhân dân đã rất ủng hộ. Trên thực tế, việc lắp camera đã hạn chế việc bỏ rác trộm và vứt rác bừa bãi; các công nhân cũng có ý thức hơn trong việc hoàn thành nhiệm vụ.
Với anh Nguyễn Việt Hùng, Giám đốc Xí nghiệp Môi trường Thanh Khê, thành công đáng ghi nhận nhất của dự án này đó là điểm tập kết “xanh” đã nhận được ủng hộ mạnh mẽ của người dân trong khu vực và góp phần giáo dục ý thức, thay đổi được thói quen xấu của một số người dân. Mô hình thắng lợi là do có hiệu quả tức thì, người dân được thấy bằng mắt, tai, mũi của mình. “Điểm tập kết rác được xây dựng tại khu đất trống, không có nguồn nước để duy trì cây xanh, nên sáng sáng người dân đi tập thể dục mang nước ra tưới cây. Điều này tạo ra sự kết nối, gắn bó của người dân với tổ hợp này. Họ có cảm tình với cảnh quan và tự nâng cao ý thức bảo vệ môi trường khu vực mình sống.
Điều chúng tôi muốn thay đổi là văn hóa của người dân. Không chỉ là việc họ không xả rác ở đó nữa mà còn là việc họ chung tay bảo vệ, chăm sóc hay đơn giản là cùng tận hưởng không gian ở đó. Đó là một không gian mà người dân có thể dạo bộ, vãn cảnh, người công nhân cũng có thể thoải mái làm việc. Đó là cách m
à dự án thổi sức sống vào không gian của điểm tập kết xanh”.
Mô hình ““Điểm tập kết xanh” thân thiện với môi trường được quận Thanh Khê tiên phong thực hiện.
Ảnh: Phòng TN&MT quận Thanh Khê
MỞ RỘNG MÔ HÌNH TIÊN PHONG, ĐIỂM TẬP KẾT RÁC “XANH”
Nếu như trước kia, những nhà quản lý, kỹ sư, tình nguyện viên bị “chất vấn” về việc làm một điểm tập kết rác giữa lòng thành phố, thì với thành công của dự án, những lợi ích cho môi trường cũng như hiệu quả “sát sườn” với người dân, nhiều phường khác cũng muốn học hỏi. Tổ hợp điểm tập kết rác “xanh” đã trở thành mô hình điểm đầy tự hào của quận Thanh Khê nói riêng, thành phố Đà Nẵng nói chung trong lĩnh vực môi trường. Sự thay đổi mạnh mẽ nhất là đảm bảo mỹ quan đô thị, giảm nhẹ công việc của công nhân môi trường, an toàn cho các phương tiện sau khi kết thúc một ngày lao động sản xuất.
Niềm tự hào của quận Thanh Khê. Ảnh: Báo Giáo dục & Thời đại.
Chuyên viên Trần Ngọc Hiệp thì nhận định, rào cản lớn nhất trong việc nhân rộng mô hình điểm chính là cần không gian đủ rộng. Với địa bàn quận Thanh Khê đông dân, tìm được điểm tập kết để xây dựng tổ hợp giống mô hình là một điều nan giải, làm không khéo thì có thể không đảm bảo an toàn giao thông, mỹ quan đô thị. Mô hình sau đó đã được nhân rộng đến 3 điểm khác trong quận Thanh Khê. Phòng Tài nguyên và Môi trường đã phối hợp với UBND các phường và Xí nghiệp Môi trường Thanh Khê để nghiên cứu tổng thể cảnh quan của địa bàn, phù hợp thực tế, nhu cầu và đáp ứng của mặt bằng từng khu vực.
“Một trong những thách thức lớn là tại các phường trung tâm, không còn điểm tập kết lớn nữa. Năm 2018, quận Thanh Khê có 21 điểm tập kết rác, nay chỉ còn 11 điểm, áp lực rất lớn. Cho đến nay, chúng tôi đã nhân rộng mô hình tại 3 điểm nữa, 2 điểm ở đường Trường Chinh và 1 điểm ở đường Yên Khê 2; có kế thừa các điểm mạnh của tổ hợp như tường bích họa cổ động trực quan. Nếu có thêm các điểm tập kết rác “xanh”, người dân được lợi thêm mà không thiệt hại gì. Việc lên ý tưởng, thuyết phục dự án, bảo vệ được điểm tập kết rác “xanh” và nhân rộng mô hình đến các địa phương khác sẽ rất cần sự đồng thuận của nhân dân”.
Nhưng đó vẫn là chuyện của tương lai. Còn hiện tại, người dân quận Thanh Khê cũng như những người thực hiện dự án tổ hợp tập kết rác “xanh” tạm hài lòng với vẻ đẹp mà mình tạo ra. Chẳng cần là kỳ quan gì to tát, chỉ là người ta có thể nhìn thấy sự đổi thay của nơi trước đây từng ngập ngụa trong rác được dọn sạch và trở thành một cảnh tượng hoàn toàn mới, khác xa với hàng tấn rác thải nằm chồng chất, thế là đủ.