Với đặc thù nằm giữa biển, Côn Đảo chịu ảnh hưởng nghiêm trọng từ rác nhựa đại dương, nhất là ở các khu rừng ngập mặn, các rạn san hô và các bãi đá. Những năm gần đây, lượng khách du lịch tăng nhanh cũng khiến lượng rác thải nhựa tăng lên đáng kể. Theo số liệu thống kê, lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh hằng ngày tại Côn Đảo khoảng 17-20 tấn/ngày, lượng rác tồn đọng chưa xử lý là hơn 70.000 tấn tại khu vực Bãi Nhát. Chỉ tính riêng lượng rác thải nhựa từ hoạt động du lịch tại Côn Đảo đã lên đến 221,4 tấn/năm, trong đó rác thải nhựa phát sinh tại các cơ sở lưu trú và dịch vụ du lịch chiếm 33,3%.
Giảm ô nhiễm rác thải nhựa là một trong những vấn đề được lãnh đạo tỉnh, huyện và nhiều tổ chức bảo vệ môi trường quan tâm trong quá trình phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường của huyện Côn Đảo. Dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam” do Cục Biển và Hải đảo Việt Nam chủ trì, phối hợp với WWF-Việt Nam triển khai tại Côn Đảo, Phú Quốc và Cù Lao Chàm là một trong những nỗ lực góp phần bảo vệ môi trường và bảo tồn tài nguyên thiên nhiên tại Việt Nam.
Xác định truyền thông, giáo dục nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi ứng xử với các sản phẩm nhựa và rác thải đại dương là một trong những giải pháp trọng tâm góp phần giảm nhựa trên địa bàn, UBND huyện đã chỉ đạo các cơ quan/ban ngành, đoàn thể liên quan xây dựng và triển khai đồng bộ nhiều chương trình, hoạt động về truyền thông, giáo dục nâng cao nhận thức với nhiều phương thức đa dạng, sáng tạo và cho nhiều nhóm đối tượng khác nhau.
Sự kiện truyền thông cộng đồng
Hưởng ứng Tuần lễ giảm nhựa, trong hai ngày 25 và 26 tháng 3 năm 2022, Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Côn Đảo đã phối hợp với Dự án tổ chức chương trình Triển lãm “Du hí biển nhựa” kết hợp với “Ngày hội đổi rác lấy quà”. Triển lãm gồm các gian hàng sản phẩm tái chế từ rác thải nhựa đại dương của các trường mầm non trên địa bàn huyện và nhóm Trash2Art, gian hàng trưng bày sản phẩm thân thân thiện với môi trường được giới thiệu đến đông đảo khách thăm quan, và các tranh, ảnh và thông tin cập nhật về ảnh hưởng của rác thải nhựa đến sinh vật và môi trường đại dương cũng được giới thiệu sinh động trong triển lãm giúp người xem có được nhiều thông tin hữu ích về ảnh hưởng của rác thải nhựa đến môi trường và đời sống. Với sự phối hợp của huyện Đoàn huyện Côn Đảo, các trò chơi liên quan đến thời gian phân hủy của rác thải nhựa trong môi trường cũng được giới thiệu trong triển lãm và thu hút đông đảo người dân tham gia. Cùng với triển lãm, chương trình Đổi rác lấy quà thu hút sự quan tâm của người dân trên địa bàn huyện, đặc biệt là các em học sinh. Các rác thải nhựa có thể tái chế như chai nước nhựa, can, hộp nhựa…. được người dân thu gom từ gia đình và đổi lấy các phần quà hữu ích phục vụ đời sống hàng ngày. Sau sự kiện, hoạt động đổi rác lấy quà đã được huyện Đoàn tiếp nhận và duy trì hàng tháng thu hút sự quan tâm và tham gia của cộng đồng. Qua 7 đợt triển khai, Huyện đoàn đã thu gom được gần 700kg rác nhựa tái chế, góp phần tạo thói quen phân loại rác tại nguồn cho cộng đồng dân cư.
Truyền thông về giảm nhựa cho cán bộ các cơ quan, đơn vị, đoàn thể
Ngày 24 tháng 11 năm 2020 tại Hội trường UBND huyện Côn Đảo, Phòng TNMT huyện Côn Đảo và Dự án đã tổ chức Hội thảo chuyên đề Kinh tế tuần hoàn và Giảm phát thải nhựa dùng một lần. Buổi Hội thảo có sự tham gia của 77 đại biểu từ các đoàn thể cơ quan chức năng địa phương, đại diện các cơ sở du lịch, nhóm cộng đồng. Nội dung của buổi Hội thảo đã nhấn mạnh về hiện trạng rác thải trên đảo, giới thiệu về nguy cơ tiềm ẩn của hạt vi nhựa và kinh nghiệm ở các địa phương khác.
Truyền thông về giảm nhựa tại chợ Côn Đảo
Ngày 16 tháng 11 năm 2020, UBND huyện Côn Đảo, Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Côn Đảo và WWF-Việt Nam chính thức khởi động đề án “Côn Đảo – Nói không với túi nilon-Hướng đến mục tiêu không rác thải nhựa” tại Chợ Côn Đảo. Với sự hỗ trợ của Ban Quản lý chợ Côn Đảo, buổi lễ mít tinh đã có sự tham gia hào hứng của 74 tiểu thương chợ Côn Đảo với nhiều hoạt động như: viết các thông điệp sáng tạo trên bảng đen để thuyết phục người mua; ký cam kết giảm đưa túi nilon cho khách; giới thiệu quầy ký gửi giỏ xách để giảm thiểu việc sử dụng túi nilon khi đến mua hàng tại chợ.
Giáo dục về rác thải nhựa trong trường học
Xác định học sinh là một trong những đối tượng quan trọng cần được giáo dục các kiến thức về rác thải nhựa và xây dựng thói quen tốt phân loại rác tại nguồn và giảm nhựa cho thế hệ tương lai, UBND huyện đã chỉ đạo lồng ghép chủ đề về ô nhiễm rác thải nhựa vào nội dung giáo dục ở các cấp học thông qua các bộ tài liệu và tập huấn cho giáo viên, học sinh.
Với mục tiêu tăng cường kiến thức và năng lực cho đội ngũ giáo viên để triển khai nội dung giáo dục về rác thải nhựa trong trường học, cùng với sự hỗ trợ của Dự án, Phòng Tài nguyên và Môi trường đã phối hợp với Phòng Giáo dục và Đào tạo tổ chức tập huấn cho giáo viên đến từ 6 trường học trên toàn địa bàn Côn Đảo về rác thải nhựa và hướng dẫn cách xây dựng Kế hoạch hành động cho mô hình Trường học không rác thải nhựa. Năm 2021, Dự án đã đồng hành cùng 3 trường mầm non Sen Hồng, Tuổi Thơ, và Hướng Dương xây dựng và triển khai kế hoạch trường học giảm nhựa. Năm học 2022-2023, Dự án tiếp tục đồng hành với địa phương triển khai mô hình trường học giảm nhựa tại trường Tiểu học Cao Văn Ngọc, trường THCS Lê Hồng Phong và trường THPT Võ Thị Sáu. Cùng với sự đồng hành của Dự án, các trường đang triển khai xây dựng kế hoạch hành động cụ thể.
Với những hành động cụ thể và thiết thực tại Côn Đảo, Dự án và chính quyền địa phương kỳ vọng góp phần giảm thiểu lượng rác thải nhựa thất thoát ra môi trường, đồng thời hạn chế giảm tồn đọng rác thải nhựa tại Khu bảo tồn biển Côn Đảo, tạo điền đề để mỗi cá nhân, mỗi khách du lịch khi đến Côn Đảo đều có thể đóng góp một phần trách nhiệm của mình trong việc xây dựng hình ảnh hòn đảo thiên đường đẹp xinh, giảm nhựa, sạch và trong lành./.