Côn Đảo là một trong 3 khu bảo tồn biển quan trọng được lựa chọn để triển khai Dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam”. UBND huyện Côn Đảo đã cùng Tổ chức Quốc tế về bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam (WWF-Việt Nam) ký cam kết tham gia mạng lưới Đô thị giảm nhựa, cùng hướng tới mục tiêu không còn rác thải nhựa trong thiên nhiên, đưa Côn Đảo trở thành địa phương thứ 9 tham gia chương trình Đô thị giảm nhựa.
Để thực hiện thành công mục tiêu trên, trong các năm 2021-2023, UBND huyện Côn Đảo đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, điều hành làm cơ sở pháp lý quan trọng cho việc thu gom, phân loại, tái chế, xử lý và giảm thiểu rác thải nhựa tại nguồn trên địa bàn huyện Côn Đảo; tổ chức các hoạt động truyền thông và giáo dục về phân loại rác và giảm rác thải nhựa; xây dựng và triển khai đồng loạt nhiều chương trình, hoạt động về truyền thông, giáo dục nâng cao nhận thức với nhiều phương thức đa dạng, sáng tạo và cho nhiều nhóm đối tượng khác nhau.
Trước tiên, chính quyền sở tại đã xây dựng nhóm tình nguyện nòng cốt cho hoạt động tuyên truyền về bảo vệ môi trường, thu gom và giám sát rác thải trên bãi biển. Hưởng ứng Ngày môi trường thế giới 5/6/2023, huyện Đoàn Côn Đảo đã phối hợp với Dự án tổ chức chương trình tập huấn phương pháp giám sát rác thải biển và ô nhiễm nhựa cho 16 đoàn viên thanh niên nòng cốt trên địa bàn huyện. Khóa tập huấn đã cung cấp cho học viên các kiến thức liên quan đến vấn đề rác thải nhựa hiện nay và ảnh hưởng của chúng đối với thiên nhiên; những kinh nghiệm và các kết quả từ các chương trình thu gom và thu thập dữ liệu khoa học công dân về rác thải biển và ô nhiễm nhựa; phương pháp và cách thức thực hiện thu gom, phân loại và lấy dữ liệu về rác thải. Từ kết quả thu nhận được, các đoàn viên thanh niên đã thực hành giám sát rác thải biển tại 3 bãi biển công cộng: Bãi Vông – Suối Ớt, bãi Họng Dầm – Bến Đầm, Bãi Ngọc Trai.
(Hình ảnh: Khóa tập huấn giảm nhựa cho đoàn viên thanh niên)
Qua đợt giám sát rác thải biển và ô nhiễm nhựa tại huyện Côn Đảo, các đoàn viên đã thực hiện ghi nhận các dữ liệu về số lượng rác thải đại dương thu thập được trong quá trình giám sát. Bộ dữ liệu thu thập được báo cáo cho chính quyền địa phương, góp phần bổ sung thông tin vào công tác quản lý và xây dựng các chương trình về giảm thiểu rác thải nhựa tại huyện Côn Đảo.
Cùng với 11 Khu bảo tồn biển trên cả nước, hoạt động giám sát rác thải tại các bãi biển ở Việt Nam bước vào năm thứ tư, trong đó Vườn quốc gia Côn Đảo đã hoàn thành 02 đợt giám sát trong năm 2023. Theo số liệu kiểm toán năm 2023, tổng khối lượng rác kiểm toán là 142,46kg, trong đó tổng khối lượng rác thải nhựa thu được từ các mặt cắt thực hiện giám sát ở Vườn quốc gia Côn Đảo là 107,871 kg, chiếm 76% tổng khối lượng rác kiểm toán. Trong thành phần rác thải trên bãi biển, rác thải nhựa vẫn chiếm phần lớn với khoảng 73-84% về mặt khối lượng và từ 93-96% về mặt số lượng.
Áp dụng phương pháp giám sát rác thải nhựa trên bề mặt rạn san hô đã được học trong Khóa tập huấn tích hợp nâng cao năng lực quản lý hiệu quả Khu bảo tồn biển/ Vườn quốc gia tại Việt Nam, các cán bộ thuộc Vườn quốc gia Côn Đảo đã thực hiện các đợt giám sát trên rạn san hô. Qua các đợt kiểm toán này cho thấy, rác thải nhựa trên các vùng rạn ở Côn Đảo chiếm 50%-54% về số lượng và 66,5%-70,5% về khối lượng.
Tiếp nối hoạt động giám sát rác thải nhựa trên bề mặt rạn san hô, Vườn quốc gia Côn Đảo tiếp tục thực hiện chương trình thu gom rác trên 7 vùng rạn san hô và diệt sao biển gai. Kết quả thực hiện đến tháng 11/2023 đã thu gom được 3.511,4kg.
(Hình ảnh: Thực hành thu gom rác ven biển)
Năm 2022, nhằm giảm tối đa lượng rác thất thoát ra biển và giảm ô nhiễm rác thải nhựa đại dương, Dự án đã hỗ trợ Ban Quản lý Công trình công cộng thực hiện công tác thu gom rác thải đại dương tại 4 bãi biển công cộng là Đầm Trầu, bãi Vông – Suối Ớt, cảng bến Đầm và bãi Ngọc Trai. Tổng lượng rác thải đại dương đã thu gom được trong Quý 3 và Quý 4 năm 2022 là 11,2 tấn rác thải nhựa đại dương. Năm 2023, Dự án tiếp tục hỗ trợ Ban Quản lý Công trình công cộng duy trì hoạt động thu gom rác thải định kỳ tại các địa điểm nói trên. Đến tháng 9/2023, Ban Quản lý Công trình công cộng đã thực hiện thu gom được 203m3 rác thải đại dương tại các bãi biển công cộng, trong đó hơn 80% là rác thải nhựa bao gồm các loại rác phổ biến như chai nước uống, thùng xốp, rác thải ngư dân (lưới đánh cá, dây thừng, bao bì), túi nilon.
Với những kết quả thu được, chính quyền và người dân Côn Đảo đã thể hiện quyết tâm và nỗ lực mạnh mẽ trong việc gìn giữ môi trường và tài nguyên Côn Đảo, góp phần đưa hòn đảo trở thành điểm đến không nhựa./.