Những năm gần đây thương mại điện tử của Việt Nam tăng trưởng nhanh. Qua quan sát trực quan người ta nhận thấy bán lẻ trực tuyến sử dụng nhiều bao bì, đặc biệt là các vật liệu, dụng cụ nhựa. Tại Việt Nam quy mô thị trường bán lẻ hàng hóa trực tuyến năm 2023 ước khoảng 17,3 tỷ USD với tổng số gói, kiện hàng hóa là 1,84 tỷ. Đồng thời, quy mô của dịch vụ gọi đồ ăn công nghệ ước đạt trên 1,4 tỷ USD. Bao bì phổ biến cho các gói, kiện hàng hóa trong bán lẻ trực tuyến là hộp carton, túi giấy hoặc túi nilon. Vật liệu phụ dùng để chèn, lót, bọc bao gồm băng keo nhựa hoặc băng keo xốp, xốp nilon bong bóng khí hoặc giấy hay thùng carton cắt sợi để chèn hàng hóa, mút xốp hoặc giấy cố định sản phẩm, màng bọc nilon, màng bọc hay nhựa sinh học có khả năng tự phân hủy quấn quanh hàng hóa.
Nhằm tìm hiểu về việc sử dụng bao bì phát sinh từ thương mại điện tử tại Việt Nam, tháng 01/2024, Dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa đại dương tại Việt Nam” đã phối hợp với Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam thực hiện một khảo sát về chất thải nhựa bao bì từ thương mại điện tử tại Việt Nam nhằm xây dựng “Báo cáo nghiên cứu về chất thải nhựa bao bì từ thương mại điện tử tại Việt Nam 2023” với số liệu định lượng về việc sử dụng bao bì nhựa phát sinh từ thương mại điện tử tại VIệt Nam, từ đó có thể tìm kiếm các cơ hội và biện pháp can thiệp hướng đến mục tiêu giảm thiểu rác thải nhựa thất thoát ra môi trường.
Báo cáo được thực hiện dựa trên tài liệu nghiên cứu trong và ngoài nước, và kết quả của bảng hỏi khảo sát. Báo cáo gồm có các nội dung chính:
i) Tổng quan về thương mại điện tử và tác động của thương mại điện tử tới môi trường và rác thải nhựa trên thế giới;
ii) Tổng quan về quá trình hoàn tất đơn hàng (logistics, giao chặng cuối) và việc sử dụng bao bì, vật liệu nhựa trong thương mại điện tử;
iii) Khuyến nghị về các giải pháp can thiệp nhằm hạn chế và quản lý hiệu quả lượng rác từ bao bì nhựa phát sinh từ thương mại điện tử.
Dựa trên quy mô bán lẻ trực tuyến, dữ liệu về số đơn hàng, phân bổ khối lượng đơn hàng, giá trị trung bình của đơn hàng theo các kênh mua bán, mức độ sử dụng bao bì, vật liệu nhựa, báo cáo ước tính năm 2023, thương mại điện tử ở Việt Nam sử dụng 332 nghìn tấn bao bì, trong đó khối lượng bao bì nhựa các loại là 171 nghìn tấn. Như vậy, quy mô sử dụng bao bì với thành phần vật liệu, dụng cụ nhựa trong đóng gói rất cao. Qua đó, báo cáo đã đưa ra 5 khuyến nghị nhằm giảm tác động xấu tới môi trường của rác thải nhựa từ thương mại điện tử gồm:
(1) Thống kê chính thức bao bì và vật liệu, dụng cụ nhựa trong thương mại điện tử;
(2) Ban hành chính sách, pháp luật, tiêu chuẩn đóng gói thân thiện môi trường;
(3) Phổ biến, tuyên truyền về tác động tiêu cực của rác thải nhựa tới người tiêu dùng trực tuyến;
(4) Phổ biến tuyên truyền chính sách, pháp luật về môi trường;
(5) Khuyến khích người tiêu dùng tham gia Thương mại điện tử Xanh, nâng cao “quyền lực” của người mua.